Berfirekirina peywendîyan piştî rabûna boykotan, armanca Îran û Ûrsêtê ye

پەرەپێدانی هاوکارییەکان لە سەردەمی دوای بەرجام، ئامانجی ئێران و ڕوسیا

Serdana Mehmûd Waêzî, wezîrê têknolojîya peywendî û agahîyên Îranê bo Astaraxanê û Moskovê bi lihevkirina têkildarî berfirekirina hevkarîyên aborîyê yên dualî di dewrana piştî rabûna boykotan da, duh înîyê kuta bû.

Waêzî ligel taximeke pêkhatî ji çalak, berpirs û nunerên beşên sivîl û dewletî li serdaneke çarrojîbo Ûrsêtê, bi berpirsên derecebilind ên vî welatî ra li bara berfirekirina hevkarîyên aborî, pêşeyî û bazirganîyê gotûbêj kir.

Waêzî û taxima ligel da roja sêşemê dema giheştin parêzgeha Astaraxê li perravên bakûra rojavaya Deryaya Xezerê bi berpirsên vê parêzgerê ji wan bi Alêksandêr Jîlkîn walîyê Astaraxanmê ra li bara berfirekirina hevkarîyên bazirganî, cotkarî û têkilîyên deryayî û tranzîtê gotûbêj kir û hin lihevkirin jibo şopandin pêk hatin.

Wezîrê têknolojîya peywendî û agahîyan ê Îranê piştî Astaraxanê çû Moskovê û muzakirên xwe li paytexta Ûrsêtê bi Vêronîka Nîkîşîna wezîra ticareta Yêketîya Ewrasîyayê ra li bara pişkdarîya aborîyê ya Îranê li vê yêketîyê di çarçova peymana ticareta azad da destpê kirin.

Muzakireya ligel Nîkolay Nîkîfrof wezîrê têkilî û mêdyayên komkî, Dênîs Mantorof wezîrê pêşe û ticaretê, Alêksandêr Novak wezîrê enerjîyê û serokê ûris ê komsîyona hevpar a hevkarîyên Îran  ûÛrsêtê û Alêksandêr Têkaçîyof wezîrê cotkarîyê yê Ûrstê planên karn Waêzî li Moskovê bûn. Berfirekirina hevkarîyên esmanî, telekom, şebekeyên civakî, perwerdeya esmanî, berfirekirina peywendîyên pêşeyî û aborî, cotkarî, hevkarîyên warên nift û gazê, rakirina astengîyên ser rîya karên bankan, kirîn û firotina dualî, rawêjkarîya jibo planên civînên pêşerojê yên komsîyona hevkar a hevkarîyên aborîyê û şopandina cihanîna peymanên berê ji wan lihevkirinan in ku li serdana 4rojî ya wezîrê têknolojîya têkilî û agahîyan ê Îranê bo Ûrsêtê pêk hatine.

Hevdîtina ligel wezîrê enerjîyê yê Ûrsêtê ji wan planên girîng ên Mehmûd Waêzî, wezîrê têknolojîya têkilî û agahîyan ê Îranê li Moskovê bûn. Waêzî serokê îranî yê komsyona hevpar a hevkarîyên aborîyê yên Îran û Ûrsêtê û Alêksandêr Novak, wezîrê enerjîyê yê nÛrsêtê serokê ûris ê vê komsîyonê li bajarê Moskovê li bara garantîkirina sermayedanînê û hêsankirina dayîna vîzeyê lihev kirin.

Novak piştî hevdîtina ligel Waêzî bi gotina vîya ku li muzakira ligel alîyê îranî, li ser pêwîstîya tivdîrên berfirekirina dayîn û istandina kel û pelan di navbera Îranê û Ûrsêtê da sekinî û pêkutî kir ku rêketinên pêwîst di warê garantîkirina sermayedanînê û hêsankirina dayîna vîzeya bazirganîyê pêk hatin.

Wezîrê ênêrjîyê yê Ûrsêtê her wiha got: Gellek pêngav hatin rakirinê ku îmzakirina çend senedên hevkarîya di warê gumrikê da j iwan bû lê, di warê karên bankî da divê hin kar bên kirinê û kirêdîya navnetewî ya bankî bê berfirekirinê.

Li gorî gotina Alêksandêr Novak, Komara Islamî ya Îranê û Ûrsêtê her wiha li muzakirên Moskovê, imkanên damezirandina devera azad a ticaretê û amadekirina nexşerîya hevkarîyên pêşeyî ji wan ixracata kel û pelan bo her du welatan û hevkarîya di warê enerjîyê û berfirekirina tiranzîtê hilkolandin.

Mehmûd Waêzî jî piştî hevdîtina tev Alêksandêr Novak li koma nûçegihanan bi gotina vîya ku hevkarîyên dualî yên aborî, ticarî û ferhengî yên Têhran û Moskovê bilez li halê berfirebûnê ne, got: Peywendîyên nêzîk ên serokomarên Îran û Ûrsêtê, bingeheke baş jibo vekirina qonaxeke nû li peywendîyên her du welatan in.

Waêzî bi gotina vîya bi armanca berfirekirina hevkarîyên Îran û Ûrsêtê, hin belge di warê vîze, gumrik û sermayedanînê da hatine wajokirinê ragihand: Jibo hereketa ber bi ticareta azad û kifşkirina projên girîng jibo amadekirina plana 5 salî, hin pêngav hatin rakirinê.

Peywendî û hevkarîyên aborîyê yên Komara Islamî ya Îranê û Ûrsêtê ji sala buhurî va, gellekî geş bûne û her du welat hewl didin li serdema piştî rakirina boykotan, bi rakirina astengîyên ser rîya karên bankî, gumrikî, dayîna vîzeyê û sermayedanînê, berfirekirina peywendîyên xwe zêdetir bilezînin.

سەفەری مەحمود واعیزی وەزیری پێوەندی و تەکنۆلۆژیی هەواڵگریی ئێران بۆ ئاستراخان و مۆسکۆ بە ڕێککەوتن لەسەر پەرەی هاوکارییەکانی ئابووریی دوولایەنە لە سەردەمی دوای بەرجام، ڕۆژی هەینی کۆتایی پێهات .

واعیزی هاوڕێ لەگەڵ  شاندێک پێکهاتوو لە  چالاکان، بەرپرسان و نوێنەرانی  کەرتی تایبەتی ود ەوڵەتی لەسەفەرێکی چوار ڕۆژەدا  بۆ ڕوسیا، لەگەڵ بەرپرسانی باڵای ئەم وڵاتە سەبارەت بە پەرەی هاوکاریی  ئابووری ، پیشەسازی و بازرگانی وتووێژی کرد  .

واعیزی و شاندی ئێرانی ڕۆژی سێ شەممە بە گەیشتن بە پارێزگەی ئاستراخان لە لێوارەکانی بەشی باکووری ڕۆژاوایی دەریای خەزەر لەگەڵ  بەرپرسانی ئەم پارێزگەیە لەوان ئەلکساندر ژیلکین   پارێزگاری ئاستراخان ، سەبارەت بە پەرەی هاوکارییەکانی بازرگانی و کشت و کاڵ و پێوەندیی دەریایی و گەیاندن و گواستنەوە  وتووێژی  کرد و ڕێککەوتنگەلێک بۆ پێ وشوێن گرتنی ئەم بابەتانە  کرا .

وەزیری پێوەندی و تەکنۆلۆژی زانیاریه‌کانی  ئێران دوای ئاستراخان سەردانی مۆسکۆی کرد و وتووێژەکانی خۆی لە پێتەختی ڕوسیا بەگەڵ ڤرۆنیکا نیکیشینا  وەزیری بازرگانیی یەکێتیی ئوراسیا سەبارەت بە بەشداریی ئابووریی ئێران لەگەڵ ئەم یەکێتییە لە پێناو پەیمانی بازرگانیی ئازاد  دەستیپێکرد.

وتووێژ لەگەڵ  نیکۆلای نیکیفروڤ  وەزیری پێوەندی و میدیاکانی گشتی ، دنیس مانتۆرۆڤ  وەزیری وزە و سەرۆکی ڕوسیایی کۆمیسیونی هاوبەشی هاوکارییەکانی ئابووریی ئێران وڕوسیا و هەروەها  ئەلکساندر تکاچیڤ  وەزیری کشت و کاڵی ڕوسیا، بەرنامەکانی کاری واعیزی  لە مۆسکۆ بوو .

پەرەی هاوکارییەکانی فەزایی، بەدالە، تۆڕەکانی مەجازی، ڕاهێنانی ئاسمانەوانی، پەرەی پێوەندی پیشەسازی و ئابووری، کشت و کاڵ، هاوکارییەکانی نەوتی و گازی، سڕینەوەی لەمپەرەکانی بانکی،  هەناردە و هاوردەی بەرامبەر، وتووێژ بۆ بەرنامەی کۆبوونەوەی داهاتووی کۆمیسیۆنی هاوبەشی هاوکاریی ئابوری و پێ و شوێن گرتنی جێبەجێ کردنی گرێبەستەکانی پێشوو لە نموونەی ڕێککەوتنە ئەنجام بووەکان لە ڕەوتی وتووێژی چوار ڕۆژەی وەزیری پێوەندی و تەکنۆلۆژی هەواڵگریی ئێران لە سەفەر  بۆ ڕوسیا بووە  .

چاوپێکەوتن لەگەڵ وەزیری وزەی ڕوسیا لە نموونەی بەرنامە گرینگەکانی  مەحمود واعیزی ، وەزیری پێوەندی و تەکنۆلۆژی هەواڵگریی ئێران لە مۆسکو بوو . مەحموود واعیزی  سەرۆکی ئێرانیی کۆمیسیۆنی هاوبەشی هاوکارییەکانی ئابووریی ئێران و ڕوسیا و ئەلکساندر نۆڤاک، وەزیری وزەی ڕوسیا  و سەرۆکی ڕۆسیی ئەم کۆمیسیۆنە هاوبەشە لە مۆسکۆ سەبارەت بە دەستەبەر کردنی سەرمایە دانان و هاسانکاری دەرکردنی ڤیزە ، ڕێککەوتن.

نۆڤاک دوای دیدار لەگەڵ واعیزی، بە ڕاگەیاندنی ئەمەی کە لە وتووێژ لەگەڵ لایەنی ئێرانی لەسەر پێویستی گرتنەبەری ڕێ وشوێنێک بۆ پەرەپێدانی گواستنەوەی کاڵا  لە نێوان ئێران و ڕوسیا پێداگری کراوە، وتی :  ڕێککەوتنی پێویست لە بواری دەستەبەر کردنی سەرمایەدانان و هاسانکاری دەرکردنی ویزەی بازرگانی بەدەست هاتووە.

وەزیری وزەی ڕوسیا وتیشی: بەشێوی گشتی هەوڵێکی زۆر دراوە کە مۆرکرانی چەند بەڵگەی هاوکاری لە بواری گومرکی  لەو نموونەیە بوو بەڵام لە بواری بانکی دەبێ هەنگاوگەلێک هەڵبگیردرێ و ئیتعتباری نێوان بانکی  پەرە بستێنێ.

بەوتەی ئەلکساندر نۆڤاک، کۆماری ئیسلامیی ئێران وڕوسیا هەروەها لە ڕەوتی وتووێژەکانی مۆسکۆ، توانایی دامەزرانی ناوچەی ئازادی بازرگانی و ئامادەکردنی نەخشەی ڕێگەی هاوکاری پیشەسازی لەوان هەناردەی کاڵا بۆ دوو وڵات و هاوکاری لە بواری وزە و پەرەی گەیاندن و گواستنەوەیان لێک دایەوە .

مەحموود واعیزیش دوای دیدار لەگەڵ نۆڤاک لە نێو کۆڕی پەیامنێران دا بە ڕاگەیاندنی ئەمەی کە هاوکارییەکانی دوولایەنەی ئابووری ،بازرگانی و فەرهەنگیی تاران و مۆسکۆ بە خێرایی زۆرەوە بەرەوپێش دەڕوات، وتیشی: پێوەندی نیزکی سەرۆک کۆماری ئێران  و ڕوسیا، ژێربینایەکی باشە بۆ دەستپێکردنی وەرزی نوێ لە هاوکارییەکانی دوو وڵات .

واعیزی بە ڕاگەیاندنی  ئەمەی کە بە ئامانجی پەرەی هاوکارییەکانی ئێران و ڕووسیا ، سەنەدوبەڵگەی لە گۆڕەپانی دەرکردنی ویزە، گومرک و سەرمایەدانان مۆرکراوە وتی:

بۆ چوون بەرەو بازرگانی ئازاد و دیاریکردنی پڕۆژەی گرینگ بەمەبەستی  ئامادە کردنی بەرنامەی پێنج ساڵە ،  هەوڵگەلێک دراوە.

پێوەندی و هاوکاریی ئابووریی کۆماری ئیسلامیی ئێران و ڕوسیا لە ساڵی ڕابردوو، گەشەیەکی باشی بوووە و دوو وڵات لە هەوڵدان لە سەردەمی دوای بەرجام بە لابردنی لەمپەرەکانی بانکی، گومرکی، دەرکردنی ویزە و سەرمایەدانان، خێرایی پەرەی هاوکارییەکانی خۆیان چەند ئەوەندە بکەن

(BANGÊ ÎSLÂMİ)